Милановиќ го постигна тоа играјќи ја улогата и на левичар и на десничар, како централист и децентралист, идеолог и критичар на НАТО и човек со симпатии кон „српскиот свет“,а и неговиот националистички критичар.
Политичкиот аналитичар Жарко Пуховски за Индекс ја коментира убедливата победа на Зоран Милановиќ над кандидатот на ХДЗ Драган Приморац на претседателските избори. Тој освои три четвртини од гласовите.
Овој амалгам е строго привремен
Големиот триумф на Зоран Милановиќ, кој беше постигнат против неговиот публицитет, не затоа што е кандидат со карактер, туку затоа што не го преувеличи својот карактер, што се покажа како пригодна општествена генералност и поради тоа можеше да се купат дури и оние што ги фаворизираа главите на ХДЗ, дури и оние што ја имаат Пленковиќ на врвот на главата.
И оние кои чувствуваат дека нема доволно ХДЗ, односно дека ХДЗ и Пленковиќ го ‘напуштиле’ вистинскиот пат.
Ова создаде амалгам, за кој е важно да се разбере дека е строго привремен. Значи, дека претставува политички потенцијал кој практично е невозможно да се реализира во секое наредно политичко дејствување,рече Пуховски во воведот.
Милановиќ обезбеди голема, но не и масовна поддршка
Милановиќ го постигна тоа играјќи ја улогата и на левичар и на десничар, како централист и децентралист, идеолог и критичар на НАТО и човек со симпатии кон „српскиот свет“ и неговиот националистички критичар. Што ги застапува граѓански БиХ и Херцег Босна, дека претставувал и слабеење и зајакнување на улогата на претседателот на Република Хрватска, дека бил за и против Туѓман, непријател на граѓанското општество и заштитник на човековите права. Едноставно, тој ги опфати сите страни на политичката панорама на Хрватска и со тоа обезбеди огромна, но не и масовна поддршка, ни вели Пуховски.
Заедно со ХДЗ и СДП има само Мост (кој не сака да владее). Другите се маргинализирани
Со други зборови, покрај неа се шверцува и СДП, партија која е навикната да живее удобно во сенка. И не само што живее, туку и напредува, како што покажуваат индикаторите на јавното мислење.
Од друга страна, кај ХДЗ, како што кажав во воведот, неуспехот доаѓа до израз поради неговите најлоши карактеристики, пред сè поврзани со двосмислениот, практичен однос кон корупцијата и неговите релативно подобри квалитети, што е обид за „европеизација“.
Сите други партии се маргинализирани, било по сопствена одлука, како Моземо, кој без принципиелна или тактичка причина истрча да се сретне со Милановиќ, бидејќи многу добро знае дека Милановиќ во моментов е далеку од левицата, а камоли еколошка позиција, додека во исто време им е јасно дека победува и без нив.
Слично се случи и со голем број помалку десничарски партии кои се поврзаа со ХДЗ.
Во моментов, покрај ХДЗ и СДП, има само Мост. Но Мост се приврза за неартикулиран кандидат со апетит за примитивизам и што е уште полошо за нив долго време се однесува како некаква невладина организација која сака да се занимава со политика, но нема намера да дојде до моќ“, вели Пуховски.
Милановиќ немаше конкурент, останува да видиме дали ќе успее да го искористи триумфот
Во оваа ситуација Милановиќ ни оддалеку немаше конкурент и се поставува краткорочното прашање – дали ќе може да го искористи својот триумф барем до тој степен што ќе продолжи да се однесува како што се однесуваше за време на кампањата, а не како уставен хулиган, што му беше пракса во поголемиот дел од мандатот.
Трагично е што Уставот го смета за своја програма. Но, на тој момент можете да ја видите разликата меѓу него и ХДЗ. Според старата добра традиција, ХДЗ се обидува да ги скрие своите законски и уставни прекршувања, а Милановиќ гласно ги рекламира. И тоа е навистина опасно, изјави Пуховски.
Кога Милановиќ ќе каже дека ја подава раката, треба да се види дали носи боксерска ракавица
Неговите овластувања се мали во овој поглед. За среќа, го имаме најдобриот, или барем најлошиот состав на Уставниот суд досега, иако Милановиќ работеше половина година на општо укинување на оваа институција. Но, уставните прашања во голем дел на електоратот се еден вид професорска апстракција ирелевантна за реалниот живот.
Прашање е дали Милановиќ ќе може да се позиционира на својата основна уставна функција, која никогаш не ја извршувал, а тоа значи прилагодување на односот меѓу институциите, што во принцип би било коректно, а истовремено би му овозможило да има натамошна супериорност во однос на ХДЗ, бидејќи дополнително би ги турнал на соработка.
Кога деновиве ќе каже дека ја подаде раката, од искуство треба да се види дали таа рака е облечена во боксерска ракавица или не. Ако навистина не е, тогаш е прашање на политичката интелигенција на премиерот Пленковиќ да соработува, вели Пуховски.
Пленковиќ го доживеа првиот сериозен пораз и реагираше доста несмасно
Тој го претрпе првиот сериозен пораз, ми се чини. Реагираше доста несмасно. Тоа што не му честитаа на Милановиќ не е толку важно, бидејќи ниту Милановиќ не им честиташе, но покажува дека едноставното однесување продолжува. Сепак, многу поважно е што ХДЗ сепак реагира како да не ги загубил изборите, како да не е свесен за реалноста, а тоа е многу опасно бидејќи тие се уште владеат со Хрватска.
Во оваа ситуација, соработката на Милановиќ со Пленковиќ и обратно би значело релаксирање на политичката ситуација, но на тоа не треба да се смета од две причини. Прво, затоа што Милановиќ ја започна оваа етапа, во која политиката беше заменета со едноставни склекови.
А основното правило е дека луѓето не се менуваат додека им оди добро. На Зоран Милановиќ сигурно му оди.
Од друга страна, соработката со Милановиќ дополнително би го ослабела Пленковиќ во рамките на ХДЗ, бидејќи низа испади на Милановиќ во последниве години му одговараат на многу начини, бидејќи тој може да се позиционира како тој што ја брани партијата, изјави Пуховски за Индекс.
Победата на СДП во Загреб или Сплит би била знак за сериозна промена
Имаме сегашно мнозинство, на кои ХДЗ им е премногу, но и оние на кои ХДЗ не им е доволно, а таквото мнозинство нема шанси сериозно да влијае на локалните избори.
За ова има најмалку три причини: затоа што системот е така поставен што во 575 единици на локалната администрација и самоуправа секогаш постои можност некој во одреден момент да докаже победа. Јас лично верувам дека важна причина за жупанијата е тоа што ХДЗ секогаш победува во нив. Така што на локалните избори тешко може да се докаже сериозна победа на една од партиите
Меѓутоа, ако навистина можеме да зборуваме дека овој моментум ќе се префрли на локални избори, тогаш треба да очекуваме победа на СДП, на пример, во Загреб или во Сплит. Ова би било знак за сериозна промена на трендот. Сепак, СДП има нема ниту сериозни кандидати Од друга страна, ако СДП би победила во еден од тие два града, ќе мора да се судри со своите сојузници – Моземо и ОПГ Пуљак, со кои вчера славеше победа.
Сигурно ќе има големи промени во цела низа средини во Хрватска. ХДЗ веројатно ќе доживее некои непријатни ситуации, на пр. можеби во Задар. СДП веројатно ќе добие некои позитивни знаци, но може да се најдат во тешкотии и во Риека, иако тоа не е веројатно, коментира аналитичарот и филозоф Пуховски.
Треба да се внимава на моменталната еуфорија
Да се вратиме на почетокот со класичната паралела, Милановиќ навистина ги покажа „многуте лица“ што ги спомна Еврипид во Андромаха, а преку тоа лице, кое е лицето на Божјата судбина кај старите Грци, се случува „кога тешко се надеваш , надежта те издава’.
На ова треба да внимавате, бидејќи старото искуство покажува дека сегашната еуфорија, ако се пролонгира, само ги ослабува оние што слават, заклучува Пуховски.
Текстот е сопственост на Индекс