На десет дена пред одржувањето на референдумот, Уставниот суд денеска треба да одлучува за уставноста и законитоста на Одлуката за распишување на референдум, донесена со 68 гласа „за“ од Собранието на Република Македонија на 30 јули 2018 година.
Подносители на иницијативите се Левица, Светскиот македонски конгрес и Марјанчо Ангеловски од Куманово, како граѓанин. Нивните аргументи се дека овој документ не ги содржи сите потребни елементи, дека референдумското прашање е манипулативно и повеќезначно и дека рефрендумот се однесува и на сојузништвото со ЕУ, што подлежи под други правила за одлучување.
Судот може да ја прифати или отфрли иницијативата, или пак, да прогласи за ненадлежен. Известител е судијката Елена Гошева и неофицијално, таа во рефератот предлага Уставниот суд да поведе постапка за преисптување на уставноста на одлуката. За ова ќе одлучуваат деветмина судии.
Голема е одговорноста во овој момент, кое било тело, дури и Уставниот суд клучот да го земе од рацете на граѓаните, изјави вчера шефот на дипломатијата Никола Димитров на прес-конференцијата со германскиот колега Хајко Мас, одговарајќи на новинарско прашање што доколку процесот за референдум се стопира од Уставниот суд.
Според него, има две аргументирани тези. Првата е дека ни треба посебен задолжителен референдум за стапување во сојуз со други држави. Таа уставна одредба, како што појасни се однесува кога се пренесува суверенитет.
– Точно е дека за членство во ЕУ ќе имаме една таква работа, но тоа нема да се случи утре, ќе поминат неколку години, нагласи Димитров.
Тој рече дека одредбата се однесува главно на стапување во сојуз со други држави во смисла на федерација или конфедерација.
Димитров вели дека за НАТО, која е меѓународна владина организација, таа одредба не е релевантна.
Во однос на начинот на кој е поставено прашањето, односно дека во себе ги содржи и Договорот со Грција и членството во ЕУ и НАТО, Димитров вели дека оваа забелешка и правно и политички е многу наивна.
– Договорот решавање на спорот со Грција стапува во сила заедно со ратификацијата на претпристапните протоколи за нашето членство во НАТО од страна на грчкиот Парламент, а спроведување на договорот во еден дел го следи нашиот пат кон ЕУ. Сите прашања се вака испреплетени и меѓусебно поврзани, нагласи тој.
Премиерот Заев пред неколку дена, одговарајќи на новинарско прашање што очекува по поднесената иницијатива за уставноста на референдумот, рече дека нема дилеми за овој процес, кој го почна Собранието, но оти Уставниот суд е најмеродавен.
– Немам дилеми за уставноста на процесот кој што Собранието го почна. Секако Уставниот суд е најмеродавен да ги каже своите коментари. Не сакаме да влијаеме, но ние во моментот живееме користејќи ја најголемата демократска алатка во сите демократски земји, а тоа е референдумот каде граѓаните со право на глас се изјаснуваат. Секако после позитивен референдум јас очекувам да почнат и други постапки така што не треба да бидете посебно и правник за да знаете дека постапките се многу логични, нормални реални, уставни, изјави премиерот.