И кога огнот запре, мирот останува далеку од Газа

Израел и Хамас ги усогласија последните детали и го потпишаа договорот за прекин на огнот во Газа и за размена на израелски заложници за палестински затвореници, но содржината на документот не отвора голема надеж за враќање траен мир во палестинскиот појас Газа.

Откако и Хамас и Израел се согласиле со трите клучни фази дефинирани во договорот, Вашингтон како посредник брзаше документот да биде потпишан додека не завршил претседателскиот мандат на Џо Бајден в понеделник на 20 јануари.

Целта на договорот е огнот да прекине, Хамас да ги ослободи сите преостанати израелски заложници, Израел да пушти од затвори неколку илјади Палестинци и полека да ги повлекува своите трупи од Газа за да можат раселените лица да се вратат во своите домови.

Но, експерти забележуваат дека во брзањето да се потпише документот, договорот не содржи цврсти гаранции дека ќе биде спроведен и се верува дека нема да може да преживее подалеку од првата фаза.

Израел прифати да потпише документ со Хамас, наместо да ја заврши воената кампања прогласувајќи дека целосно ја искоренил терористичката група од Хамас. Но, спорно е тоа што Израел во исто време го задржува правото од непосредна близина и на неодредено време да ги следи обновата на Газа и формирањето на новите власти и да интервенира со сила ако се чувствува загрозен.

Прва фаза од 42 дена

Претставникот на израелската влада Давид Менсер изјави дека е предвидено првата фаза да трае 42 дена. Хамас треба да ослободи 33 израелски заложници – деца, жени, повозрасни лица, болни и ранети. Менсер признава дека некои од 33-те лица на доставениот список повеќе не се живи. Хамас при нападот на 7 октомври 2023 година грабна и однесе во Газа вкупно 251 заложник. Од нив, денес 94 се сè уште во Газа, но Израел смета дека само околу 60 ги преживеале заложништвото и војната.

Процесот би почнал со ослободување тројца заложници, а другите ќе бидат пуштани на слобода во мали групи во период од шест недели. На секое ослободување заложници, Израел ќе треба да пушти на слобода одреден број Палестинци од своите затвори, вкупно илјада. Како што се зголемува бројот на ослободени лица од двете страни, така израелските трупи полека ќе се повлекуваат од населени региони во Газа.

На 16-тиот ден од прекинот на огнот, ако договорот не биде прекршен, би почнала втората фаза, која опфаќа ослободување на преостанатите израелски заложници – војниците и резервистите грабнати од Хамас. Израел во исто време ќе продолжи да ослободува палестински затвореници.

При индиректниот дијалог, воден преку посредници, Израел и Хамас преговарале за секое име од затворениците што треба да бидат ослободени. Од вкупно 1.000 на списокот, 190 отслужуваат затворски казни подолги од 15 години. Анонимен израелски офицер изјавил за Би-би-си дека нема да бидат пушени на слобода Палестинци што отслужуваат казни поради убиство.

Во втората фаза, паралелно со повлекувањето на израелските трупи, ќе почне и враќање на раселените Палестинци во домовите во северните региони што беа прогласени за воена зона и во кои беше забрането присуство на цивили. Огромно мнозинство од вкупно 2,3 милиони жители на Газа беа принудени да ги напуштат домовите, а многумина од нив се раселуваа повеќепати. Се смета дека повеќе од 1 милион немаат каде да се вратат, бидејќи домовите им се уништени.

Најспорна е третата фаза, која е и најдолга – реконструкција на Газа и формирање нови власти, без елементи на Хамас. Се очекува оваа фаза, ако воопшто стигне до неа и ако не биде прекршена, да се одвива со години.

Надеж, вознемиреност и нервоза

Израел инсистира во тој долг и временски сѐ уште неограничен период да задржи свои воени сили во Газа, во тампон-зона надвор од населени места.

Наспроти огромната недоверба помеѓу завојуваните страни и отсуството на строги рокови и обврски, Палестинците во Газа, како и роднините на израелските заложници сепак имаат надеж дека договорот ќе функционира и дека ќе донесе мир.

Не можам да поверувам дека преживеав и го дочекав овој момент. Ова го чекаме без здив уште откако почна војната – изјави за Ројтерс 17-годишната Палестинка Санабел.

Претпазлив оптимизам изразува и Шарон Лифшиц, чиј татко Одед е меѓу израелските заложници на Хамас.

Се обидувам да дишам. Се обидувам да бидам оптимист. Се обидувам да си замислам дека е можно сите заложници да се вратат – вели Лифшиц.

Таа не слушнала ништо за својот татко од ноември 2023 година, кога во тогашното краткотрајно примирје не добила вести од ослободена жена што била во заложништво заедно со Одед.

Знаеме дека ќе ни бидат скршени срцата. Знаеме дека некои (од заложниците) повеќе не се живи. Со голем очај чекаме да бидат пуштени првите од преживеаните за да им се вратат на семејствата – изјави Лифшиц.

 

Таа додава дека мнозинството Израелци долго време попусто инсистирало на постигнување договор со Хамас за прекин на огнот. Како пресудни фактори за новото приближување до договор, таа ги оценува притисоците од актуелниот и идниот американски претседател, Џо Бајден и Доналд Трамп, врз израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху.

Се чини дека голем дел од овој договор беше на масата уште во јули. Од јули до сега загинаа многу, многу заложници. И војници и Палестинци. Толку многу страдање – изјави Лифшиц.

Младата Палестинка Санабел раскажува дека со своја другарка веќе се договараат што ќе прават кога пукањето ќе заврши.

Откако ѝ се јавив, пукна голема бомба близу мене. Тоа ме потсети на прекинот на огнот во ноември 2023 година. И тогаш имаше големи бомби и силни експлозии. Навистина се плашам дека тоа ќе се повтори. Не сакам да изгубам уште некој член на семејството во последните часови од оваа војна. Не сакам прекин на огнот што ќе трае една година или пет месеци. Сакам долг прекин на огнот, што ќе трае додека сме живи – вели палестинската девојка.

Трамп одговорен за иднината на Газа

Американскиот државен секретар во заминување Ентони Блинкен најави дека на својот наследник од администрацијата на Доналд Трамп ќе му го предаде планот за обнова и реконструкција на Газа кога ќе стивне оружјето и кога ќе бидат ослободени заложниците.

Планот на сегашната администрација не предвидува Палестинските власти брзо да ја преземат контролата врз Газа од Хамас. Надвор од контрола на Палестинците ќе биде и безбедноста. За неа ќе бидат задолжени мировници од други земји, пред сè од арапски, како и мал број Палестинци што ќе поминат низ строги контроли.

Израел сѐ уште не прецизирал колку војници ќе задржи во Газа и кои локации ќе бидат прогласени за тампон-зони. Единиците што „привремено“ ќе останат на територијата на Газа ќе имаат мандат брзо да интервенираат ако се укаже потреба, за да спречат загрозување на безбедноста на Израел.

Текстот е сопственост на Слободен Печат