Министерство за економија: Украина е важен парнер, ама не е на листата на првите 20 земји со кои имаме најголема размена

Војната во Украина ќе предизвика потреси и во македонската економија. Цените драстично ќе скокнат не само на енергенсите, туку и на основните прехранбени продукти со оглед на тоа што Украина е еден од најголемите светски производители на пченица, предупредуваат економските аналитичари.

Од Министерството за економија за Нова Тв велат дека Украина е мошне важен трговски партнер на земјава, иако во периодот 2018 – 2021 година не спаѓа во листата на првите 20 земји со кои нашата држава остварува најголем обем на трговска размена.

Вкупната трговска размена на земјава со Украина учествува со 0.7% за 2020 година, односно со 0.9% за 2021 година, во структурата на вкупната трговска размена на земјава со светот.

Извозот од Република Северна Македонија во Украина учествува со 0,2% за 2020 година, односно со истиот процент од 0.2% и за 2021 година во структурата на вкупниот извоз на Република Северна Македонија со светот.

Увозот од Украина во Македонија учествува со 1.2% во 2020 година, односно со 1.3% за 2021 година во структурата на вкупниот увоз.

– Покриеноста на увозот со извоз за 2020 година е 11.2%, додека за 2021 година е минимално повисока и изнесува 12.1%, што укажува на неизбилансираност меѓу извозот и увозот, односно значително повисок увоз отколку македонски извоз во оваа земја со местоположба во Источна Европа, велат од Министерството за економија.

Зоран Ивановски, професор на Eкономскиот факултет при Универзитетот за туризам и менаџмент во Скопје потсетува на фактот дека на светските берзи веќе се забележани првите поголеми движења и скокови, како што е порастот на цената на златото, освен на пченицата. Неминовно, воената криза во Украина  ја крена и цената на нафтата на светскиот пазар, што ќе повлече притисок за покачување на цените на горивата, посебно на природниот гас. Зголемувањето на цените на енергенсите, но и на основните продукти, според Ивановски, пред се ќе зависи од тоа колку ќе се разгори и колку ќе трае безбедносната криза по руската инвазија.

Инаку, билатералната трговска соработка меѓу двете земји е воспоставена со Договорот за трговска и економска соработка, потпишан на 3 јуни 1997 година, а кој почнал да се применува од 6 февруари 1998 година како и со Договор за слободна трговија потпишан на 18 јануари 2001 година, со примена од 10 септември 2001 година.

Економските аналитичари предвидуваат двојно да се зголеми притисокот врз цените на пченицата, бидејќи Украина и Русија, сочинуваат околу една четвртина од глобалната трговија. Тие не исклучуваат земјите од регионот да се соочат и со прекини во испораките поради воената акција затоа што Украина, Русија, Казахстан и Романија, се четирите главни извозници на пченица. Само Украина годишно извезува 75,1 милиони тони жито.

Аналитичарите потсетуваат и дека цената на гасот во Европа порасна за околу 10 отсто уште првиот ден по руското признавање на независноста на Донецк и Луганск, па предвидувањата одат дотаму дека е можен галопирачки раст до 2.000 евра за 1.000 кубни метри.

Цената на пченицата денеска нагло пораснаа на светските берзи. Така, цената за бушел пченица, како што јавуваат светските агенции, се зголеми за повеќе од 5 отсто, на нешто помалку од 935 американски центи што е највисоко ниво од 2012 година. Во контекст на најавениот скок на цените на пченицата е и фактот што Русија е еден од најважните производители во светот. Од денеска рипнаа цените и на голем број суровини што се извоз од Русија. Според податоците на лондонската берза цена на гасот во Европа за време на денешното тргување порасна за 35 отсто и надмина 1.400 долари за илјада кубни метри.

Ако дојде до разгорување на кризата, последиците засега тешко дека некој ќе може да ги контролира и очекувано е дека дирекно ќе се одразат и на животниот стандард на граѓаните, па оттаму земјите во регионот уште пред да се случи руската инвазија подготвуваа сценарија за да спречат големи ценовни шокови, но пред се да спречат недостиг на основните прехранбени продукти.

Александар Вучиќ, претседателот на Србија уште пред две недели изјави дека тамошните власти нарачале 30 милиони килограми сол и еден милион килограми грашок и грав, исто како и 30 милиони килограми брашно и млеко во прав.

На табелата подолу може да погледнете како се движела трговската размена меѓу двете земји во периодот од 2018 – 2021 година:

Извор: Државен завод за статистика на РСМ

Во следнава табела може да се види кои се најзначајни македонски извозни производи во Украина за 2021 година со вредност од над 100.000 американски долари.

                  во САД$

Извор: Завод за статистика на РСМ

Увозната структура од Украина во Македонија за 2021 година со вредност над 100.000 американски долари.     

Извор: Завод за статистика на РСМ

С.М.